Sau khi khỏi covid, có khoảng 50% bà bầu vẫn gặp tình trạng choáng váng, nhức đầu, mệt mỏi. Điều này làm các bà bầu lo lắng, không biết các triệu chứng này là do hậu covid, hay do bất thường của thai kỳ. Vậy làm sao để phân biệt được tình trạng này, triệu chứng hậu covid có kéo dài lâu không, lúc nào bà bầu nên đi khám? Bài viết dưới đây của Aplicaps sẽ giải đáp những thắc mắc này cho mẹ.
Nhận biết triệu chứng hậu covid – Hậu covid thường có dấu hiệu gì?
Tại Hội nghị khoa học “Điều trị chứng hậu COVID-19 bằng phương pháp kết hợp Y học cổ truyền và Y học hiện đại” tổ chức ngày 30/03/2022 vừa qua, GS.TS Nguyễn Văn Kính – nguyên giám đốc Bệnh viện Nhiệt đới Trung ương – đã báo cáo về tỷ lệ người mắc di chứng hậu covid. Trong đó, có 44 – 66% bệnh nhân sau mắc COVID-19 gặp triệu chứng ho khan kéo dài, hụt hơi và khó thở.
Tỷ lệ người mắc hội chứng hậu covid khá cao, trung bình cứ 2 người mắc covid lại có 1 người bị di chứng. Triệu chứng của hậu covid không chỉ gói gọn trong ho và khó thở, mà còn bao gồm nhiều ảnh hưởng khác. Trong đó có những ảnh hưởng biểu hiện ra bên ngoài bằng triệu chứng và những tổn thưởng lâu dài khó nhận biết nếu không đi khám. [1]
Những triệu chứng hậu covid thường gặp, dễ dàng nhận biết
Theo CDC, triệu chứng hậu covid xảy ra ở bất kỳ ai đã mắc COVID-19. Ngay cả những người có triệu chứng nhẹ, hoặc không có triệu chứng.
Triệu chứng hậu covid phổ biến bao gồm: [2]
- Khó thở hoặc hụt hơi, đặc biệt sau khi gắng sức, leo cầu thang
- Chóng mặt, đau đầu
- Mệt mỏi
- Khó tập trung, giảm khả năng tư duy, hay còn gọi là chứng “sương mù não”
- Suy giảm trí nhớ
- Ho kéo dài
- Đau ngực hoặc đau dạ dày
- Trống ngực, tim đập nhanh
- Đau mỏi cơ và khớp
- Tê tay chân
- Tiêu chảy
- Khó ngủ, mất ngủ
- Sốt
- Phát ban
- Tâm trạng không ổn định
- Mất vị giác hoặc rối loạn vị giác
- Thay đổi chu kỳ kinh nguyệt
- Rụng tóc
Biến chứng hậu covid nguy hiểm khó nhận biết
Theo GS.TS Nguyễn Văn Kính, có đến 61% bệnh nhân hậu covid gặp di chứng xơ phổi, 33% bị tổn thương thận cấp. Ngoài ra còn có nhiều ảnh hưởng khác chưa thể xác định được.
Tổn thương các cơ quan
Tổn thương phổi, tim, thận và não. Các tổn thương ở cơ quan này có thể dẫn đến tổn thương mạn tính như suy giảm chức năng hô hấp, biến chứng tim mạch, tổn thương thận mạn tính, đột quỵ và hội chứng Guillain-Barre gây bệnh động kinh.
Ngoài ra còn xảy ra tình trạng tự miễn, khi hệ miễn dịch của bệnh nhân bị nhầm lẫn, tấn công các tế bào khỏe mạnh gây viêm và tổn thương mô đa cơ quan.
Các vấn đề về mạch máu và cục máu đông
COVID-19 khiến cho các tế bào máu có xu hướng vón lại và hình thành nên cục máu đông. Trong khi cục máu đông lớn là nguyên nhân nên gây nhồi máu cơ tim và đột quỵ, thì những cục máu đông nhỏ gây ra bởi covid được cho là nguyên nhân gây nên tổn thương tim. Những cục máu đông nhỏ này tích tụ lại và gây tắc ở các mạch máu nuôi cơ tim, cản trở hoạt động của cơ tim. [3]
Các bộ phận khác trên cơ thể cũng bị ảnh hưởng bởi cục máu đông đó là phổi, gan, thận và chân. COVID-19 còn làm suy yếu các mạch máu, làm cho chúng dễ bị rách và rò rỉ, góp phần gây nên các vấn đề về gan thận.
Vô sinh ở nam giới
Sau đại dịch, nhiều ý kiến cho rằng COVID-19 gây ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản, làm gia tăng tỷ lệ vô sinh, đặc biệt là ở nam giới.
Tuy nhiên, tính đến thời điểm hiện tại, các nhà khoa học chưa xác định được nguyên nhân gây suy giảm sức khỏe sinh sản trong giai đoạn này. Có thể do COVID-19, nhưng cũng có thể do căng thẳng tâm lý trong thời gian cách ly. [4]
Phân biệt triệu chứng hậu covid với những bất thường của thai kỳ
Theo ThS.BS Vũ Thanh Bình – Bệnh viện Phụ sản Hà Nội: “Hầu hết triệu chứng hậu covid đều là những triệu chứng phổ thông, dễ dàng bắt gặp trong nhiều bệnh và đặc biệt hay gặp ở phụ nữ mang thai. Do đó, để phân biệt triệu chứng hậu covid với những bất thường của thai kỳ, chúng ta cần đánh giá từng triệu chứng cụ thể“.
Các triệu chứng dễ nhầm lẫn với bất thường của thai kỳ đó là: khó thở, chóng mặt, mệt mỏi, khó ngủ,…
Khó thở
Khó thở khi mang thai có thể xảy ra ở những tháng cuối thai kỳ do thai lớn chèn ép lên phổi. Tuy nhiên, khác với triệu chứng hậu covid, khó thở sinh lý khi mang thai không đi kèm với tổn thương phổi.
Do đó, với trường hợp này, mẹ bầu có thể đi khám để bác sĩ đo chức năng thông khí phổi, hoặc chụp X-quang để đánh giá chức năng phổi, xem phổi có bị tổn thương không.
Chóng mặt, mệt mỏi
Có nhiều nguyên nhân gây chóng mặt và mệt mỏi ở phụ nữ mang thai, bao gồm nguyên nhân sinh lý và nguyên nhân bệnh lý.
Về mặt sinh lý, bà bầu 3 tháng đầu thường gặp tình trạng chóng mặt và choáng váng khi thay đổi tư thế đột ngột. Nguyên nhân này thường là sự thay đổi hormon trong cơ thể.
Về mặt bệnh lý, bà bầu có thể bị chóng mặt, mệt mỏi nếu gặp các bệnh lý sau:
- Tiền sản giật
- Tăng huyết áp
- Tiểu đường thai kỳ
- Thiếu dinh dưỡng, đặc biệt là sắt
Nếu loại trừ được các nguyên nhân trên, khả năng cao triệu chứng chóng mặt, mệt mỏi, đau đầu của bà bầu là do hậu covid. Tuy nhiên, thực sự rất khó để loại trừ được tất cả các trường hợp này nếu không có sự tư vấn và hỗ trợ từ bác sĩ có chuyên môn.
Khó ngủ
Khó ngủ là triệu chứng thường gặp ở phụ nữ mang 3 tháng cuối. Thường là do thai lớn chèn ép khiến cho thai phụ thường xuyên mệt mỏi, đau nhức, khó thở.
Bên cạnh đó, tần suất đi vệ sinh của thai phụ 3 tháng cuối cũng nhiều hơn, khiến mẹ bầu chưa kịp vào giấc sâu đã phải thức dậy để giải quyết nỗi buồn. Vòng lặp này diễn ra nhiều lần trong một đêm khiến mẹ rất mệt mỏi và khó ngủ.
Một lý do khác khiến mẹ bầu khó ngủ, đó là do uống sắt vào buổi tối. Uống sắt tối thường khiến bà bầu bị nóng, gây bồn chồn khó ngủ.
Gần như không thể phân biệt được khó ngủ hậu covid với khó ngủ do mang thai. Nếu chứng khó ngủ gây ảnh hưởng nặng nề đến sức khỏe của mình. Mẹ bầu nên đi khám để được bác sĩ chẩn đoán cụ thể.
Triệu chứng hậu covid kéo dài trong bao lâu?
Theo thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), triệu chứng hậu covid thường xuất hiện trong 3 tháng kể từ ngày khởi phát triệu chứng COVID-19 đầu tiên và tồn tại ít nhất 2 tháng. [5]
Tùy vào cơ địa của từng người bệnh mà triệu chứng hậu covid có thể kéo dài lâu hơn, có thể lên đến 1 năm hoặc hơn. Tuy nhiên, nhiều nghiên cứu cũng chỉ ra rằng, triệu chứng hậu covid có thể tự hồi phục theo thời gian.
Triệu chứng hậu covid có làm ảnh hưởng đến thai nhi không?
Triệu chứng của COVID-19 và triệu chứng hậu covid chỉ ảnh hưởng đến thai nhi khi sức khỏe của mẹ bị ảnh hưởng. Nếu mẹ bầu có triệu chứng hậu covid, nhưng chúng không gây ảnh hưởng quá nhiều đến sức khỏe của mẹ nói chung. Nghĩa là mẹ vẫn khỏe và có thể duy trì cuộc sống như bình thường, thì mẹ bầu có thể yên tâm rằng thai nhi sẽ không bị ảnh hưởng bởi các triệu chứng này.
Chẳng hạn như:
- Khó thở nhẹ khi leo cầu thang hoặc vận động mạnh, nhưng không bị khó thở khi vận động nhẹ nhàng;
- Chóng mặt khi đứng lên đột ngột;
- Cảm thấy mệt và muốn được nghỉ ngơi nhiều hơn trước;
- Khó vào giấc hơn nhưng vẫn ngủ đủ 7-8 tiếng/ngày…
Các triệu chứng trên hoàn toàn có thể khắc phục bằng cách nghỉ ngơi, hạn chế vận động mạnh và đi đứng nhẹ nhàng. Hầu hết các triệu chứng này đều nhẹ dần theo thời gian mà không làm ảnh hưởng đến thai nhi.
Hậu covid có nên làm xét nghiệm NIPT không?
Để trả lời câu hỏi này, trước tiên mẹ bầu cần hiểu rằng: Xét nghiệm NIPT là một xét nghiệm dùng để xác định xem gen di truyền (nhiễm sắc thể) của thai nhi có bất thường hay không. Do đó, chỉ cần làm xét nghiệm NIPT nếu mẹ hoặc em bé có nguy cơ bị bất thường về nhiễm sắc thể.
Thứ hai, mẹ cần xem xét ảnh hưởng của hậu covid lên thai nhi. Hậu covid có gây ảnh hưởng đến gen di truyền (nhiễm sắc thể) của thai nhi không? Nếu có thì mới cần phải làm NIPT.
Các triệu chứng hậu covid có thể hiểu chính là các triệu chứng thông thường của COVID-19 vẫn còn hiện hữu ở bệnh nhân sau khi đã được xác nhận là ” M TÍNH” với COVID-19. Các triệu chứng này làm suy giảm sức khỏe của người bệnh và làm ảnh hưởng đến cuộc sống thường ngày. Tuy nhiên, chúng lại không làm ảnh hưởng đến nhiễm sắc thể của em bé. Do đó, mẹ không cần thiết phải làm NIPT.
Làm sao để khắc phục triệu chứng hậu covid?
Dù có thể tự khỏi sau một thời gian, nhưng chắc hẳn các triệu chứng hậu covid vẫn gây những ảnh hưởng nhất định đến cuộc sống của bà bầu. Vậy mẹ cần làm gì để hạn chế những tác động này?
Các phương pháp phục hồi chức năng
Các phương pháp phục hồi chức năng sẽ giúp cho người mắc triệu chứng hậu covid dần hồi phục sức khỏe như ban đầu. Mỗi triệu chứng cụ thể lại có phương pháp hồi phục khác nhau.
Sương mù não, suy giảm trí nhớ
Để cải thiện tình trạng này, Tiến sĩ David Strain – giảng viên lâm sàng Đại học Exeter cho rằng, có thể kích thích nhận thức của não bộ bằng cách luyện tư duy, như chơi đố chữ, học ngôn ngữ mới…
Ngoài ra, để cải thiện trí nhớ, mẹ bầu nên ghi chú lại những gì cần ghi nhớ. Chẳng hạn như lịch uống thuốc, lịch khám thai hoặc thực đơn hàng ngày. Hạn chế tối đa những thứ làm mình phân tâm. Với những công việc phức tạp, hãy lên kế hoạch rõ ràng và chia thành từng bước nhỏ dễ thực hiện.
Mệt mỏi và khó thở
Để cải thiện chứng khó thở, Dịch vụ Y tế Quốc Gia Anh (NHS) khuyên người mắc hậu covid nên luyện thở 3-5 lần/ngày. Theo từng bước như sau:
- (1) Thả lỏng ngực và vai
- (2) Hít một hơi thật sâu qua mũi vào bên trong đến căng bụng và căng lồng ngực
- (3) Thở ra nhẹ nhàng, hóp bụng để đẩy hết hơi trong phổi ra.
- (4) Lặp lại các bước như trên.
Bạn cũng có thể nín thở 2-3 giây sau khi hít vào và sau khi thở ra. Tùy vào sức khỏe của mình, hãy lựa chọn phương pháp luyện tập phù hợp.
Ngoài ra, để khắc phục chứng mệt mỏi kéo dài, mẹ bầu không nên ép bản thân làm việc quá sức, nên có những quãng nghỉ hợp lý trong thời gian làm việc. Nếu vận động làm mẹ khó thở, hãy vận động nhẹ nhàng và từ từ hơn, không nên bỏ hẳn vận động. Bởi nếu không vận động, cơ của mẹ càng yếu, càng mệt mỏi hơn. Luyện tập đều đặn giúp cơ hồi phục dần dần. [6]
Căng thẳng, thay đổi tâm trạng
Để ổn định tâm trạng và nâng cao sức khỏe tinh thần, đầu tiên, mẹ bầu hãy tăng cường tương tác xã hội để hạn chế căng thẳng thần kinh. Nghĩa là mẹ hãy trò chuyện nhiều hơn với bạn bè, người thân. Trò chuyện và chia sẻ sẽ giúp mẹ giải tỏa những áp lực vô hình trong tâm trí, qua đó giúp sức khỏe tinh thần đi lên.
Ngoài ra, hãy cố gắng nhẹ nhàng với bản thân. Phụ nữ là để yêu thương, đặc biệt mẹ còn đang mang trong mình một sinh linh bé nhỏ, mẹ càng đáng được trân trọng hơn. Dù có bất cứ điều gì xảy ra, hãy nhẹ nhàng và yêu thương bản thân mình, mẹ nhé!
Rối loạn khứu giác
Theo nghiên cứu của Đại học East Anglia, ngửi một số mùi đặc biệt như mùi cam, cà phê hoặc tỏi có thể giúp tăng khả năng nhận biết mùi của não bộ. Mẹ có thể áp dụng cách này 2 lần/ngày trong vài tháng và chờ xem hiệu quả của phương pháp này nhé.
Khám thai định kỳ
Đi khám thai đúng lịch hẹn sẽ giúp bác sĩ theo dõi thai nhi đều đặn, phát hiện được các vấn đề về sức khỏe của mẹ và bé. Qua đó, đưa ra hướng xử lý phù hợp.
Việc lo lắng quá mức dẫn đến đi khám thai 1-2 lần/tuần là không cần thiết. Tuy nhiên, hãy nghe theo hướng dẫn của bác sĩ và khám thai theo đúng lịch hẹn mẹ nhé. Các mốc khám thai không thể bỏ qua trong thai kỳ là: 12 tuần, 22 tuần, 28 tuần, 32 tuần, 36 tuần…
Dinh dưỡng đầy đủ
Không có bằng chứng nào chứng tỏ rằng chế độ ăn uống có thể kiểm soát được triệu chứng hậu covid. Tuy nhiên, một chế độ dinh dưỡng cân bằng và đa dạng, cung cấp đủ lượng protein, vitamin và khoáng chất sẽ mang lại những lợi ích vô cùng to lớn cho mẹ bầu.
Không chỉ kiểm soát được cân nặng, dinh dưỡng đầy đủ còn giúp mẹ bầu tăng cường miễn dịch, cải thiện chức năng của hệ tiêu hóa và hệ vi sinh đường ruột, giúp mẹ phục hồi sức khỏe trong giai đoạn hậu covid. [7]
Bên cạnh đó, nhu cầu về dinh dưỡng của phụ nữ mang thai còn cao hơn người bình thường. Do đó, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) luôn khuyến nghị bà bầu sử dụng thực phẩm chức năng với liều lượng phù hợp để bổ sung dinh dưỡng cho thai kỳ.
Trên thị trường hiện nay có rất nhiều sản phẩm bổ sung vi chất cho thai kỳ, trong đó có bộ 3 sản phẩm Aplicaps. Đây là bộ sản phẩm được đánh giá cao bởi các bác sĩ sản phụ khoa và nhận được nhiều phản hồi tích cực từ các mẹ bầu.
Đánh giá của ThS.BS Vũ Thanh Bình – Bệnh viện Phụ sản Hà Nội về bộ 3 vi chất thai kỳ Aplicaps:
Bộ 3 Aplicaps gồm 3 sản phẩm:
Aplicaps Befoma – Vitamin tổng hợp cho bà bầu, hấp thu cao – không lo táo bón, với thành phần gồm có sắt amin, quatrefolic cùng 16 vitamin và khoáng chất khác cần thiết cho thai kỳ.
- Sắt amin hay còn gọi là sắt bisglycinate, hiện là một trong những dạng sắt có khả năng hấp thu cao nhất nhì trên thị trường, hạn chế gây táo bón, phòng ngừa thiếu máu cho mẹ.
- Quatrefolic là axit folic thế hệ 4, chuyển hóa trực tiếp thành dạng folate có hoạt tính sinh học cao, phù hợp với mẹ bầu thiếu men chuyển hóa, phòng ngừa dị tật ống thần kinh cho thai nhi.
- 16 vitamin và khoáng chất khác như vitamin A, C, D, E, K, canxi, magie, i ốt, các vitamin nhóm B… cung cấp đầy đủ dưỡng chất cần thiết cho sự phát triển toàn diện của thai nhi.
Aplicaps Menacal – canxi D3K2 tự nhiên cho bà bầu, với thành phần canxi tự nhiên kết hợp với vitamin D3, K2 và các nguyên tố vi lượng, giúp tối ưu hóa hấp thu canxi, hỗ trợ cải thiện đau mỏi chỉ sau 2 tuần sử dụng.
- Canxi tự nhiên từ tảo đỏ và san hô có khả năng hòa tan cao, dễ hấp thu hơn các loại canxi vô cơ thông thường.
- Vitamin D3, vitamin K2 cùng canxi đóng vai trò như “kiềng ba chân” giúp tối ưu hóa hấp thu canxi ở ruột, đưa canxi gắn vào xương, phòng ngừa loãng xương cho mẹ bầu, phát triển chiều cao cho thai nhi.
- Các nguyên tố vi lượng như Magie, Kẽm, Selen giúp tăng cường sức đề kháng cho mẹ và thai nhi, kích hoạt vitamin D hỗ trợ hấp thu canxi.
Aplicaps Hymega – DHA tinh khiết hàm lượng cao từ cá hồi châu Âu, bổ sung DHA, EPA cùng vitamin E, mang lại 3 tác động vượt trội cho mẹ bầu.
- DHA 250mg bổ sung axit béo cho thai nhi phát triển não bộ, tăng cường trí thông minh và thị giác.
- EPA phòng ngừa tiền sản giật, cải thiện tâm trạng cho mẹ bầu và phòng ngừa chứng trầm cảm sau sinh.
- Vitamin E chống rạn da, cho mẹ làn da đẹp ngay cả khi đang mang bầu, đồng thời bảo vệ DHA không bị oxy hóa, giữ trọn vẹn chất lượng.
Bộ 3 Aplicaps được sản xuất trên dây chuyền hiện đại, đạt tiêu chuẩn GMP-WHO, đạt tiêu chuẩn thực phẩm bổ sung của Hội đồng Liên minh Châu Âu và được nhập khẩu chính ngạch từ Tây Ban Nha về Việt Nam bởi Công ty TNHH Dược Hunmed. Mẹ bầu hoàn toàn yên tâm về chất lượng khi lựa chọn bộ sản phẩm này cho thai kỳ.
Để tìm Mua Aplicaps Befoma tại Nhà thuốc, vui lòng BẤM TẠI ĐÂY
Hoặc Đặt mua giao hàng tận nhà, vui lòng BẤM TẠI ĐÂY
Để gặp dược sĩ tư vấn 24/7, vui lòng BẤM TẠI ĐÂY
Trên đây là Cách phân biệt triệu chứng hậu covid với những bất thường của thai kỳ, cùng với đó là giải đáp các thắc mắc khác của bà bầu về hậu covid. Nếu còn còn câu hỏi gì khác, mẹ bầu hãy liên hệ tới hotline 1900 636 985 để nhận được sự hỗ trợ từ Dược sĩ chuyên môn của Aplicaps nhé!
Dược sĩ Tú Oanh
