Nỗi lo lớn nhất của các mẹ bầu là phải đối mặt với các biến chứng sản khoa. Một trong số các biến chứng đó là tiền sản giật khi mang thai. Vì đây là nguyên nhân chính gây ra tình trạng sảy thai, sinh non ở mẹ bầu. Vậy tiền sản giật là gì? Đâu là nguyên nhân gây ra, dấu hiệu nhận biết sớm là gì? Cánh điều trị như thế nào?
Tiền sản giật là gì?
Tiền sản giật (tiếng Anh là Preeclampsia) là giai đoạn xảy ra trước khi lên cơn sản giật. Đây là một biến chứng thai kỳ, xảy ra khi chỉ số huyết áp cao và dễ gây ra các tổn thương đến ở các cơ quan trong cơ thể như gan, thận.
Tình trạng tiền sản giật có thể xảy ra sớm từ tuần thai thứ 20, nhưng đa phần các triệu chứng bệnh thường xuất hiện ở tuần thai thứ 34 (khoảng 3 tháng cuối của thai kỳ). Ở một số mẹ bầu, triệu chứng lại xuất hiện trong vòng 48 giờ sau khi sinh. Những triệu chứng này có thể tự mất đi trong vài tuần sau đó.
Tiền sản giật là nguyên nhân chính dẫn đến biến chứng sản giật – một tai biến sản khoa nghiêm trọng có thể gây nguy hiểm đến sức khỏe của mẹ và bé. Nghiêm trọng hơn, biến chứng này có thể gây tử vong nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời.
Cơ chế gây tiền sản giật
Hiện nay, vẫn chưa xác định rõ được cơ chế gây ra tình trạng tiền sản giật. Các nhà khoa học đã đưa ra giả thuyết rằng: tiền sản giật do rất nhiều nguyên nhân kết hợp gây ra. Hậu quả cuối cùng là tăng tình trạng co mạch, tăng huyết áp, thoát dịch tại mao mạch và dẫn đến tình trạng rối loạn đa cơ quan như não, gan , thật và hệ thống đông máu.
Các cơ chế đã được nghiên cứu bao gồm:
- Làm tổ bánh nhau với sự xâm nhập bất thường của các nguyên bào nuôi và động mạch xoắn.
- Sự không tương thích giữa mẹ, bánh nhau và mô thai.
- Cơ thể mẹ thích nghi kém với những thay đổi về tim mạch và đáp ứng viêm trong thai kỳ.
- Các yếu tố di truyền.
Giả thuyết được chấp nhận nhiều nhất hiện nay là làm tổ bánh nhau với sự xâm nhập bất thường của các nguyên bào nuôi vào động mạch xoắn. Các đợt xâm nhập của nguyên bào nuôi không hoàn toàn dẫn đến tái cấu trúc không trọn vẹn của động mạch xoắn.
Xem thêm: Tiền sản giật tháng cuối có nguy hiểm không? Dấu hiệu, phòng tránh từ chuyên gia
Dấu hiệu tiền sản giật ở phụ nữ có thai
Tiền sản giật nhiều khi phát triển mà không có bất kì một biểu hiện nào. Huyết áp cao có thể phát triển chậm hoặc đột ngột xuất hiện. Do đó, việc theo dõi chỉ số huyết áp khi mang thai là một phần quan trọng trong việc phát hiện sớm tiền sản giật, vì dấu hiệu tiền sản giật đầu tiên và dễ nhận biết nhất là tăng huyết áp khi mang thai. Khi huyết áp cao hơn 140/90 mmHg hoặc chỉ số huyết áp tăng cao trong 2 lần, mỗi lần cách nhau ít nhất 4 giờ thì được coi là bất thường.
Các dấu hiệu nhận biết sớm tiền sản giật mà mẹ bầu nên chú ý như:
- Khi xét nghiệm nước tiểu có chỉ số Protein (protein niệu) hoặc các dấu hiệu của các vấn đề về thận.
- Gặp phải tình trạng nhức đầu dữ dội.
- Thị lực bị thay đổi như: mắt mờ, nhạy cảm với ánh sáng hay mất thị lực tạm thời.
- Thường bị đau bụng trên, ở dưới xương sườn ở bên phải.
- Buồn nôn hoặc nôn.
- Lượng nước tiểu giảm so với bình thường.
- Giảm mức độ tiểu cầu trong má.
- Chức năng gan suy giảm.
- Khó thở
- Mẹ bầu bị tăng cân đột ngột, bị phù nhiều ở phần mặt và tay.
Nguyên nhân bị tiền sản giật
Tiền sản giật đặc trưng bởi các bất thường liên quan đến tổn thương nội mô mạch máu kém co mạch, tăng tính thấm thành mạch, thiếu máu cục bộ và huyết khối. Tuy nhiên, chưa có giả thuyết về nguyên nhân, cơ chế bệnh sinh nào được chấp nhận hoàn toàn. Hiện tại, một số nguyên nhân được các giả thuyết được đồng thuận cao trong cơ chế gây ra tiền sản giật bao gồm:
- Sự cấy ghép rau thai kém theo sự xâm nhập bất thường tế bào nuôi vào các mạch máu tử cung.
- Những tác động do rối loạn dung nạp miễn dịch giữa người mẹ, bánh nhau và thai.
- Các rối loạn thích nghi của thai phụ đối với những thay đổi về hệ tim mạch hay đáp ứng viêm trong thai kỳ.
- Yếu tố di truyền gồm các gen liên quan đến bệnh lý tiền sản giật và các yếu tố di truyền ngoài ADN. Hay có người thân trong nhà như bà, mẹ, cô, dì hay chị em ruột… bị tiền sản giật.
- Bản thân thai phụ từng bị mắc tiền sản giật.
- Bị béo phì, thừa cân trong thai kỳ
- Phản xạ trong căng tử cung trong đa thai, thai to.
- Thiếu máu cục bộ tử cung- nhau
- Phụ nữ đang mang thai lần đầu tiên
- Phụ nữ mang thai ở độ 40 tuổi trở đi
- Người mẹ có thói quen sinh hoạt không tốt cho sức khỏe: Hút thuốc lá, rượu bia,…
- Thai phụ bị một số chứng rối loạn như máu khó đông, có tiền sử mắc bệnh tiểu đường, bệnh thận, hội chứng kháng thể kháng phospholipid, hoặc bệnh tự miễn như lupus (lở ngoài da) trước đó,…
- Thai phụ bị tăng huyết áp trước khi mang thai.
Xét nghiệm tiền sản giật
Tiền sản giật tuy vô cùng nguy hiểm nhưng thường không có biểu hiện quá rõ rệt trước khi có những chuyển biến nghiêm trọng hơn. Việc theo dõi huyết áp của mẹ bầu trong thai kỳ là vô cùng quan trọng. Chỉ số đo huyết áp có thể báo động nguy hiểm là 140/90 mmHg khi ấy mẹ bầu cần thực hiện một số kiểm tra, xét nghiệm tiền sản giật theo chỉ định của bác sĩ, có thể kể đến như là:
Xem bài viết chi tiết: Xét nghiệm tiền sản giật
Thực hiện xét nghiệm máu
Chức năng gan, thận sẽ được các bác sĩ thông qua kết quả kiểm tra và đánh giá. Không chỉ vậy, khi thực hiện kiểm tra máu bác sĩ cũng sẽ đồng thời xác định lượng tiểu cầu hiện có trong máu để nắm được tình trạng sức khỏe.
Hội chứng HELLP là biến chứng của tiền sản giật cũng có thể được phát hiện sớm thông qua việc xét nghiệm máu. HELLP là viết tắt của các từ Hemolytic anemia (thiếu máu tán huyết), Elevated Liver enzymes (tăng men gan) và Low Platelet count (giảm tiểu cầu) tên thường gọi của biến chứng này là thiếu máu tán huyết, nó sẽ phá hủy của các tế bào máu đỏ có trong máu, khi ấy kiểm tra men gan cao và số lượng tiểu cầu giảm xuống.
Biểu hiện của hội chứng HELLP bao gồm: buồn nôn và nôn, đau bụng trên bên phải và xuất hiện cảm giác đau đầu dữ dội. Nếu như khi kiểm tra có xuất hiện quá nhiều axit uric trong máu thì thường đó là dấu hiệu sớm nhất của biến chứng tiền sản giật.
Thực hiện xét nghiệm nước tiểu
Việc xét nghiệm nước tiểu là để bác sĩ có thể biết được protein so với creatinin trong nước tiểu người phụ nữ đang mang thai, lượng protein đào thải qua đường nước tiểu sẽ phản ánh những chỉ số quan trọng để thể hiện mức độ của tiền sản giật. Nếu như lượng đạm quá cao >300 mcg thì đó là dấu hiệu thận có thể đã bị tổn thương do tiền sản giật.
Siêu âm thai
Siêu âm thai là một phương pháp được nhiều bác sĩ chỉ định để nắm được tình trạng của thai nhi. Việc thực hiện siêu âm thai là vô cùng quan trọng, giúp bác sĩ nắm được tình trạng sức khỏe, cân nặng, sự phát triển trong bụng cũng như những dấu hiệu bất thường.
Đo sức khỏe của thai nhi
Kiểm tra nhịp tim sẽ phản ánh được sức khỏe của thai nhi trong quá trình vận động. Kết quả của đo sức khỏe thai nhi sẽ được kết hợp với dữ liệu từ siêu âm thai để tạo nên trắc đồ sinh lý học của trẻ về hoạt động hô hấp, cũng như chuyển động của thai nhi và lượng nước ối hiện đang có trong tử cung.
Ngoài ra tùy vào từng trường hợp thì các bác sĩ có thể chỉ định mẹ bầu làm thêm một số xét nghiệm sau:
- Điện giải đồ và dự trữ kiềm.
- Kiểm tra chức năng đông chảy máu toàn bộ.
Điều trị tiền sản giật khi mang thai
Nguyên tắc xử trí
Khi phát hiện yếu tố nguy cơ, bác sĩ sẽ giải thích cho mẹ bầu và gia đình hiểu biết về bệnh và cách điều trị, đồng thời theo dõi và đề phòng biến chứng có thể xảy ra.
Nếu mẹ có triệu chứng dù là thể nhẹ cần đến các cơ sở y tế chuyên khoa để được theo theo dõi và điều trị kịp thời.
Đối với mẹ bầu có các triệu chứng nặng và xuất hiện một số biến chứng: cần phải nhập viện ngay, sẽ được hội chẩn các chuyên khoa khi cần thiết, theo dõi và điều trị tại các phòng hồi sức sản khoa.
Đối với sản phụ khi chuyển dạ hoặc khi có dấu hiệu nặng, biến chứng: tiên lượng kịp thời để can thiệp phẫu thuật bảo tồn tính mạng mẹ, lấy thai khi có chỉ định.
Thuốc điều trị tiền sản giật
Thuốc được sử dụng trong điều trị tiền sản giật chủ yếu với mục đích kiểm soát huyết áp, phòng ngừa biến chứng sản giật ở thai phụ và biến chứng hô hấp ở thai nhi.
Thuốc kiểm soát huyết áp
- Nhóm Methyldopa: Là thuốc cao huyết áp tác động trên hệ thần kinh trung ương; được chỉ định điều trị cao huyết áp và cao huyết áp ở thai phụ. Thuốc thường ở dạng viên với hàm lượng 250mg hoặc 500mg.
- Nhóm Labetalol: Là thuốc cao huyết áp chẹn â đồng thời ức chế thụ thể lá ở mạch ngoại vi, làm giảm sức cản ngoại vi gây hạ huyết áp. Thuốc dùng an toàn cho thai phụ. Thuốc có thể trình bày ở dạng viên thường với hàm lượng 100mg hoặc 200mg, hay ở dạng thuốc tiêm.
- Nhóm Hydralazin: Là thuốc giãn mạch và giảm sức cản ngoại vi nên có tác dụng hạ huyết áp. Thường dùng dưới dạng thuốc tiêm qua đường tĩnh mạch trong điều trị cao huyết áp cấp ở thai phụ.
Thuốc phòng ngừa biến chứng sản giật
Magne sulfat: Là thuốc thường được sử dụng trong phòng ngừa biến chứng sản giật ở thai phụ; được dùng ở dạng thuốc tiêm truyền tĩnh mạch với hàm lượng 500mg/ml ở dạng ống 2ml hay ống 10ml.
Thuốc phòng ngừa biến chứng hô hấp ở thai nhi
Nhóm thuốc corticosteroid được sử dụng cho thai phụ với mục đích thúc đẩy sự phát triển phổi của thai nhi trong vòng 24 – 48 giờ, để phòng ngừa biến chứng hô hấp ở thai nhi trước khi được sinh non.
Chế độ dinh dưỡng giúp phòng ngừa tiền sản giật
Để phòng ngừa tiền sản giật mẹ bầu nên đi khám thai định kỳ (ít nhất 3 tháng/ lần). Đồng thời có một chế độ ăn uống đầy đủ chất dinh dưỡng, bổ sung canxi, vitamin D hợp lý có thể giúp giảm nguy cơ mắc bệnh.
Mẹ cũng nên ăn nhạt để tốt cho tim mạch và giúp hạn chế triệu chứng phù khi mang thai. Đồng thời, bà mẹ mang thai nên giữ ấm khi thời tiết lạnh, ẩm ướt và được nghỉ ngơi, chăm sóc tích cực trong thời kỳ hậu sản.
Bổ sung canxi giúp phòng ngừa tiền sản giật
Nhiều nghiên cứu dịch tễ học và nghiên cứu lâm sàng đã ghi nhận vai trò của việc bổ sung canxi trong phòng ngừa rối loạn huyết áp thai kỳ và tiền sản giật trên phụ nữ mang thai nói chung, đặc biệt ở các quốc gia đang phát triển như Việt Nam.
Trong đó, một phân tích trên 11.000 phụ nữ mang thai ở các quốc gia đang phát triển cho thấy, bổ sung canxi liều từ 500mg/ngày giúp:
- Giảm 59% nguy cơ tiền sản giật
- Giảm 45% nguy cơ tăng huyết áp thai kỳ
- Giảm 12% nguy cơ sinh non
- Giảm 30% nguy cơ tử vong chu sinh.
Như vậy, bên cạnh bổ sung canxi để ngừa loãng xương cho mẹ và cung cấp dinh dưỡng cho thai nhi phát triển chiều cao, bà bầu còn nên bổ sung canxi đều đặn và đủ liều để phòng ngừa biến chứng tiền sản giật nguy hiểm.
Viên uống canxi không nóng không táo cho bà bầu
Aplicaps Menacal là viên uống bổ sung canxi tự nhiên D3K2 cho bà bầu được nhiều bác sĩ sản khoa ở bệnh viện tuyến cuối khuyên dùng. Với công thức ưu việt 3 tác động:
- Canxi tự nhiên từ tảo đỏ và san hô, với cấu trúc lỗ xốp tổ ong làm tăng diện tích tiếp xúc lên 10 lần, giúp canxi dễ dàng hòa tan trong đường tiêu hóa.
- Vitamin D3 và vitamin K2 giúp tối ưu hóa hấp thu canxi, tăng cường hấp thu canxi từ ruột vào màu và vận chuyển canxi gắn vào tế bào xương, không lo nóng trong, táo bón hay lắng đọng.
- Khoáng tố Magie, Kẽm, Selen góp phần kích hoạt enzym hoat hóa vitamin D, đồng thời là những dưỡng chất cần thiết cho thai kỳ khỏe mạnh.
Để tìm hiểu thêm về sản phẩm, mẹ bầu hãy gọi đến hotline 1900 636 985 của nhãn hàng Aplicaps. Các chuyên gia thai kỳ giàu kinh nghiệm của Aplicaps sẽ giúp mẹ giải đáp thắc mắc về thai kỳ nói chung và dinh dưỡng thai kỳ nói riêng.
Trên đây là những thông tin về bệnh lý tiền sản giật khi mang thai, Hy vọng rằng, qua bài viết này Aplicaps đã cung cấp cho các mẹ những thông tin hữu ích để hạn chế được những biến chứng nguy hiểm khi mang thai.
Chúc mẹ có một thai kỳ khỏe mạnh!
___Vũ Thoa___
Nguồn tham khảo
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/preeclampsia/symptoms-causes/syc-20355745
https://www.healthline.com/health/preeclampsia
https://www.webmd.com/baby/preeclampsia-eclampsia#1
https://www.nhs.uk/conditions/pre-eclampsia/
