Tiêm trưởng thành phổi được thực hiện với các thai phụ có nguy cơ sinh non để kích thích sự phát triển phổi của thai nhi, tuy nhiên phương pháp này cũng có thể gây ra những biến chứng khi tiêm trưởng thành phổi cho mẹ và bé. Trong bài sau, Aplicaps sẽ giúp mẹ tìm hiểu những thông tin chi tiết về vấn đề này.
3 điều cần biết về tiêm trưởng thành phổi
Tiêm trưởng thành phổi được thực hiện với mẹ bầu trước sinh để đẩy nhanh sự phát triển phổi của thai nhi, ngăn ngừa xẹp phổi sơ sinh. Một số thông tin tổng quan về phương pháp này được thông tin dưới đây.
Tiêm trưởng thành phổi là gì?
Tiêm trưởng thành phổi là phương pháp tiêm thuốc steroid hoặc corticosteroid giúp phổi của thai nhi phát triển nhanh chóng nhằm giảm nguy cơ trẻ sinh non bị suy hô hấp cấp khi phổi chưa phát triển đầy đủ các chức năng cần thiết.
Tiêm trưởng thành phổi cũng giúp làm giảm nguy cơ bị xuất huyết não, nhiễm trùng, chậm phát triển, tử vong ở trẻ bị sinh non và trẻ sơ sinh suy dinh dưỡng. Khi được sử dụng từ tuần 24 đến tuần 34 của thai kỳ, steroid có thể làm tăng tốc độ phát triển phổi của thai nhi và làm tăng cơ hội sống sót của trẻ sinh non. [1]
Tiêm trưởng thành phổi khi nào?
Theo Bộ Y Tế, những trường hợp được chỉ định tiêm trưởng thành phổi bao gồm:
- Mẹ bầu có nguy cơ sinh non trong vòng 7 ngày khi thai nhi ở tuần 24 đến 33 tuần 6 ngày, bao gồm cả trường hợp vỡ ối và đa thai.
- Mẹ bầu có nguy cơ sinh non trong vòng 7 ngày khi thai nhi ở giữa tuần 34 và 37, mẹ chưa từng tiêm trưởng thành phổi trước đó.
- Mẹ bầu dưới 34 tuần có nguy cơ sinh non trong vòng 7 ngày cần cân nhắc việc lặp lại điều trị corticosteroid đợt 2 với điều kiện hai đợt điều trị trên 14 ngày.
- Mẹ bầu bị suy dinh dưỡng bào thai, mẹ sinh con sau tuổi 35.
- Tùy vào nguyện vọng của gia đình, tình trạng vỡ ối, số lượng thai mà có thể tiêm trưởng thành phổi cho mẹ bầu ở tuần 23. Một số nghiên cứu cho thấy mẹ bầu tuần 22 cũng có thể tiêm trưởng thành phổi. [2]
Hiện nay thuốc tiêm trưởng thành phổi là thuốc thuộc nhóm corticosteroid, trong đó có 2 loại thuốc được dùng phổ biến là Dexamethasone và Betamethasone. Liều tiêm thuốc trưởng thành phổi cho bà bầu như sau:
- Betamethasone: 2 liều, 12mg/liều, tiêm bắp, mỗi liều cách 24 giờ
- Dexamethasone: 4 liều, 6mg/liều, tiêm bắp, mỗi liều cách 12 giờ.
Các bác sĩ khuyến cáo không nên tiêm trưởng thành phổi nhiều hơn 2 đợt tiêm. Nếu thai nhi sau 34 tuần thì không cần thiết phải tiêm trưởng thành phổi bởi lúc này thuốc không còn tác dụng. [3]
Tác dụng của tiêm trưởng thành phổi
Khi mẹ bầu tiêm mũi trưởng thành phổi, thuốc được truyền theo hệ tuần hoàn tới thai nhi và tác động tới thai nhi theo nhiều cách, cụ thể:
- Làm tăng khả năng giúp phổi của thai nhi chuyển phế bào I thành phế bào II.
- Làm tăng khả năng tổng hợp giải phóng surfactant vào phế nang (chất này thông thường chỉ có đủ sau khi thai nhi được 32 tuần tuổi). Surfactant rất quan trọng đối với phổi, nếu không được cung cấp đủ hàm lượng surfactant cần thiết, phổi của em bé sinh non có nguy cơ bị xẹp và gây ra tình trạng suy hô hấp.
- Giảm lượng chất lỏng ở bên trong phổi.
- Giúp thể tích của phổi tăng lên.
- Giảm nguy cơ suy hô hấp cấp và các biến chứng khác liên quan đến sinh non
Thông tin thống kê số liệu sử dụng Corticosteroid trước khi sinh đối với phụ nữ có nguy cơ sinh non trước 37 tuần và tác dụng của mũi tiêm như sau:
Đối tượng nghiên cứu
Thực hiện 27 nghiên cứu với 11.272 phụ nữ và 11.925 trẻ sơ sinh tại 21 quốc gia khác nhau, bao gồm các quốc gia có thu nhập cao, trung bình và thấp. (Bằng chứng trong thống kê này được cập nhật đến tháng 9 năm 2020)
Số thử nghiệm
- Số lần mang thai: 15 thử nghiệm bà bầu thai đơn; 12 thử nghiệm bà bầu nhiều lần mang thai.
- Địa điểm: 10 thử nghiệm từ các nước có thu nhập trung bình và thấp; 17 nghiên cứu tại các nước có thu nhập cao.
- Liệu trình steroid sử dụng: 19 nghiên cứu sử dụng 1 liệu trình steroid duy nhất; 8 nghiên cứu sử dụng một liệu trình duy nhất hoặc lặp lại.
Tác dụng của corticosteroid trước khi sinh
Đối với trẻ sơ sinh:
- Giảm 2.3% tử vong chu sinh
- Giảm 2.6% tử vong ở trẻ sơ sinh
- Giảm 4.3% trường hợp mắc hội chứng suy hô hấp cấp
- Giảm 1.4% trường hợp xuất huyết não thất
Đối với các bà mẹ: Không có hay có rất ít trường hợp tử vong ở các sản phụ, viêm màng ối hay viêm nội mạc tử cung.
Kết luận: Một liệu trình dùng steroid trước khi sinh có thể làm giảm nguy cơ mắc bệnh hô hấp nghiêm trọng và tử vong ở trẻ sơ sinh ở các nước có thu nhập thấp, trung bình và cao. [4]
7 biến chứng khi tiêm trưởng thành phổi
Mặc dù tiêm trưởng thành phổi mang lại nhiều lợi ích cho em bé có nguy cơ sinh non nhưng mẹ bầu cũng cần lưu ý các biến chứng khi tiêm trưởng thành phổi có thể gặp phải như sau.
Nguy cơ suy tuyến thượng thận
Tiêm mũi trưởng thành phổi khiến cho mẹ bầu bị ức chế trục dưới đồi – tuyến yên – tuyến thượng thận và nếu phải tiêm nhiều lần sẽ làm tăng nguy cơ bị suy tuyến thượng thận, tuy nhiên đây là tác dụng phụ hiếm gặp. Một số hiếm các trường hợp cũng xảy ra tình trạng suy thượng thận ở trẻ sơ sinh.
Dị ứng, sốc phản vệ
Mẹ bầu khi tiêm trưởng thành phổi cũng có thể gặp các vấn đề như dị ứng, sốc phản vệ, hạ huyết áp nhưng đây cũng là trường hợp rất hiếm gặp.
Tăng nguy cơ nhiễm trùng
Sử dụng thuốc tiêm trưởng thành phổi có thể gây ức chế miễn dịch, khiến cho mẹ bầu có nguy cơ bị nhiễm trùng cao hơn, làm tăng nguy cơ nhiễm trùng bào thai, nhiễm trùng sơ sinh sớm cũng như nhiễm trùng hậu sản.
Tăng nguy cơ tiểu đường thai kỳ ở mẹ
Tiêm thuốc trưởng thành phổi có thể làm mức đường huyết tăng nhẹ sau mũi đầu tiên và kéo dài trong khoảng 5 ngày. Do đó mẹ bầu cần kiểm soát tình trạng bệnh tiểu đường thai kỳ trước và sau khi tiêm để tránh bị tăng đường huyết không kiểm soát.
Thai nhi bị nhiễm độc thần kinh
Một trong những biến chứng khi tiêm trưởng thành phổi khi dùng quá liều thuốc Dexamethasone làm tăng cao khả năng nhiễm độc thần kinh ở thai nhi.
Trẻ sơ sinh nhẹ cân, chu vi vòng đầu giảm
Trẻ sơ sinh có nguy cơ nhẹ cân hơn nếu mẹ bầu tiêm nhiều đợt thuốc trưởng thành phổi, tuy nhiên tình trạng này có thể được cải thiện nếu sau sinh trẻ được chăm sóc tốt.
Giảm vận động ở thai nhi
Sau tiêm trưởng thành phổi có thể gặp phải hiện tượng giảm vận động ở thai nhi. Tuy nhiên, những trẻ được tiêm trên 3 liều thuốc trưởng thành phổi có thể bị rối loạn tăng động về sau.
Một số câu hỏi thường gặp về tiêm trưởng thành phổi?
Ngoài những thông tin cơ bản về mũi tiêm trưởng thành phổi và biến chứng khi tiêm trưởng thành phổi, mẹ có thể tham khảo thêm một số câu hỏi thường gặp sau đây.
Mẹ có nên tiêm trưởng thành phổi không?
Tùy từng trường hợp cụ thể mà bác sĩ sẽ cân nhắc có nên chỉ định mẹ tiêm trưởng thành phổi trước sinh hay không. Các bác sĩ sẽ tư vấn cho mẹ kỹ lưỡng về các lợi ích của mũi tiêm trưởng thành phổi để mẹ và gia đình quyết định.
Dù vậy, nếu mẹ bầu nằm trong số các đối tượng có nguy cơ sinh non thì nên tiêm trưởng thành phổi bởi lợi ích của mũi tiêm mang lại rất lớn. Với trẻ sinh non, tiêm trưởng thành phổi mang tới nhiều lợi ích cho em bé và làm tăng thêm cơ hội sống sót, giảm nguy cơ gặp phải các vấn đề hô hấp, não bộ, đường ruột và hỗ trợ sự phát triển sau này.
Trường hợp nào không nên tiêm trưởng thành phổi?
Phương pháp tiêm trưởng thành phổi rất cần thiết cho những trường hợp có dấu hiệu dọa sảy thai hay có nguy cơ sinh non. Do đó nếu mẹ đang trải qua thai kỳ bình thường thì không nên tiêm mũi trưởng thành phổi để tránh gây ra các ảnh hưởng tới thai kỳ.
Nếu không tiêm trưởng thành phổi có nguy hiểm gì cho thai nhi không?
Nếu em bé có nguy cơ ra đời quá sớm, mẹ bầu nên tiêm mũi trưởng thành phổi trước sinh để giúp phổi của thai nhi phát triển nhanh chóng và giảm nguy cơ bị biến chứng sau sinh như suy hô hấp sơ sinh, giảm nguy cơ tử vong ở trẻ sinh non.
Tiêm bao nhiêu mũi là đủ?
Tiêm trưởng thành phổi chỉ cần một đợt steroid bao gồm 2 mũi tiêm cách nhau 24 giờ đồng hồ là đủ để giúp phổi của trẻ hoạt động tốt hơn khi sinh ra.
Trên đây là những thông tin cần thiết giúp mẹ bầu hiểu rõ hơn về các biến chứng khi tiêm trưởng thành phổi và thông tin liên quan tới vấn đề này. Nếu có bất kỳ thắc mắc nào, mẹ hãy truy cập vào hotline 1900636985, hay truy cập website Aplicaps.vn để biết thông nhiều thông tin hơn.
Tài liệu tham khảo
| ↑1 | Steroids for fetal lung development: how many days will a pregnant woman spend in the hospital?. Truy cập ngày 15/10/2024. https://epozytywnaopinia.pl/en/steroids-for-lung-development-in-the-fetus-how-many-days-the-pregnant-woman-will-spend-in-the-hospital |
|---|---|
| ↑2 | Corticosteroids in pregnancy to reduce complications from being born prematurely. Truy cập ngày 15/10/2024. https://www.rcog.org.uk/for-the-public/browse-our-patient-information/corticosteroids-in-pregnancy-to-reduce-complications-from-being-born-prematurely |
| ↑3 | Why steroids are recommended for preterm labor. Truy cập ngày 15/10/2024. https://www.babycenter.com/pregnancy/your-body/should-i-take-steroids-during-preterm-labor_5437 |
| ↑4 | What are the benefits and risks of giving corticosteroids to pregnant women at risk of premature birth?. Truy cập ngày 15/10/2024. https://www.cochrane.org/CD004454/PREG_what-are-benefits-and-risks-giving-corticosteroids-pregnant-women-risk-premature-birth |
