Những bệnh lý thường gặp khi mang có thể gây ảnh hưởng không nhỏ đến sức khỏe của mẹ và sự phát triển của thai nhi. Do đó để có thể hạn chế và phòng ngừa các bệnh có thể gặp phải, mẹ phải trang bị cho mình những kiến thức cơ bản về các bệnh lý thường gặp khi mang thai.
Tiểu đường
Bệnh tiểu đường thai kỳ xảy ra khi một người phụ nữ không bị tiểu đường trước khi mang thai phát triển tình trạng này trong thai kỳ.
Thông thường, cơ thể tiêu hóa các phần thức ăn của bạn thành một loại đường gọi là glucose. Sau khi tiêu hóa, glucose di chuyển vào máu để cung cấp năng lượng cho cơ thể.
Để đưa glucose vào các tế bào của cơ thể, tuyến tụy tạo ra một loại hormone gọi là insulin. Bệnh tiểu đường thai kỳ xảy ra khi có sự thay đổi nội tiết tố từ thai kỳ khiến cơ thể không thể cung cấp đủ insulin, hoặc không sử dụng bình thường. Thay vào đó, glucose tích tụ trong máu gây ra bệnh tiểu đường, còn được gọi là đường huyết cao.
Quản lý tình trạng bệnh tiểu đường thai kỳ bằng cách tuân theo một kế hoạch điều trị được vạch ra bởi bác sĩ là cách tốt nhất để giảm hoặc ngăn ngừa các vấn đề liên quan đến lượng đường trong máu cao trong thai kỳ. Nếu không được kiểm soát, tiểu đường thai kỳ có thể dẫn đến huyết áp cao do tiền sản giật và tăng trọng lượng thai nhi làm tăng nguy cơ sinh mổ.
Tiền sản giật
Tiền sản giật là bệnh lý nguy hiểm cho thai kỳ mà cho tới nay chưa có phương pháp điều trị đặc hiệu, tỷ lệ mắc từ 2-8% số phụ nữ mang thai; làm tăng nguy cơ thai chết lưu, sinh non tháng cũng như suy dinh dưỡng ở trẻ sau này.
Biểu hiện thường gặp là cao huyết áp, phù mặt, phù chân tay và nước tiểu có nhiều chất đạm. Tiền sản giật có thể khiến người mẹ bị tổn thương gan, thận, rối loạn đông máu khiến máu chảy không cầm được; có thể co giật trước, trong và sau khi sinh làm thai nhi chậm phát triển, suy thai, thậm chí chết trong tử cung. Tiền sản giật không được điều trị có thể dẫn đến biến chứng nhau bong non, phù phổi, xuất huyết não, rối loạn tâm thần cho mẹ hoặc tử vong (10%).
Huyết áp cao
Huyết áp cao, còn được gọi là tăng huyết áp, xảy ra khi các động mạch mang máu từ tim đến các cơ quan cơ thể bị thu hẹp. Điều này gây ra áp lực tăng lên trong các động mạch. Khi mang thai, tình trạng này có thể khiến máu khó đến được nhau thai, khó cung cấp chất dinh dưỡng và oxy cho thai nhi. Lưu lượng máu giảm còn có thể làm chậm sự phát triển của thai nhi và khiến mẹ có nguy cơ sinh non, bị tiền sản giật cao hơn.
Phụ nữ bị huyết áp cao trước khi mang thai sẽ tiếp tục phải theo dõi và kiểm soát nó bằng thuốc nếu cần thiết trong suốt thai kỳ của họ. Huyết áp cao phát triển trong khi mang thai được gọi là tăng huyết áp thai kỳ. Thông thường, tăng huyết áp thai kỳ xảy ra trong nửa sau của thai kỳ và giảm dần sau khi sinh.
Cảm cúm
Do sức đề kháng của phụ nữ mang thai thường giảm nên dễ bị nhiễm siêu vi gây bệnh cảm cúm. Phụ nữ mang thai nếu bị cảm cúm nên ăn nhiều tỏi, uống nhiều nước, ăn nhiều rau xanh để nâng cao hệ miễn dịch. Đặc biệt không được uống thuốc cảm cúm bừa bãi mà không có sự chỉ định từ bác sĩ. Bởi một trong những nguyên nhân dẫn đến dị tật bẩm sinh ở trẻ là do uống thuốc cảm cúm khi mang thai.
Táo bón
Nguyên nhân gây táo bón trong thời kì mang thai, chị em ít vận động; hơn nữa, nồng độ hormone progesteron trong máu tăng lên làm giảm nhu động ruột; thai phát triển gây chèn ép đại tràng khiến phân chậm di chuyển. Những chất bổ dưỡng, các loại thuốc và thực phẩm chứa sắt thường gây nóng cho cơ thể. Đây chính là nguyên nhân hơn 50% thai phụ thường gặp rắc rối với vấn đề đại tiện, chủ yếu là táo bón.
Để ngăn ngừa bệnh táo bón, khi mang thai, thai phụ nên ăn nhiều chất xơ, uống nhiều nước, ăn nhiều hoa quả…
Sảy thai
Sẩy thai là thuật ngữ được sử dụng để mô tả mất thai từ nguyên nhân tự nhiên trước tuần thứ 20 của thai kỳ. Các dấu hiệu có thể bao gồm đốm âm đạo hoặc chảy máu, chuột rút, hoặc chất lỏng từ âm đạo. Tuy nhiên, chảy máu từ âm đạo không có nghĩa là sảy thai sẽ xảy ra hoặc đang xảy ra.
Phụ nữ gặp phải dấu hiệu này tại bất kỳ thời điểm nào trong thai kỳ nên đến bệnh viện kịp thời để tránh rủi ro xảy ra.
Sinh non
Sinh non là chuyển dạ bắt đầu trước tuần 37 của thai kỳ. Bất kỳ trẻ sơ sinh nào sinh ra trước tuần 37 đều có nguy cơ mắc các vấn đề về sức khỏe vì các cơ quan như phổi và não chỉ kết thúc sự phát triển trong những tuần cuối cùng trước khi sinh đủ tháng (39 đến 40 tuần).
Một số điều kiện làm tăng nguy cơ sinh non, bao gồm nhiễm trùng, phát triển cổ tử cung rút ngắn hoặc sinh non trước đó.
Progesterone, một loại hormone được sản xuất tự nhiên trong thai kỳ, có thể được sử dụng để giúp ngăn ngừa sinh non ở một số phụ nữ. Một nghiên cứu năm 2003 do các nhà nghiên cứu của NICHD dẫn đầu đã phát hiện ra rằng bổ sung progesterone cho những phụ nữ có nguy cơ sinh non cao do sinh non trước đó sẽ giảm 1/3 nguy cơ sinh non sau đó.
Thiếu máu
Nhu cầu sắt tăng cao ở phụ nữ có thai là nguyên nhân chính gây ra thiếu máu. Thiếu máu ở phụ nữ khi mang thai nếu nhẹ thì không có vấn đề gì nhưng nặng sẽ đặc biệt nguy hiểm vì có thể làm tăng nguy cơ sảy thai, nhau tiền đạo, nhau bong non, cao huyết áp thai kỳ, tiền sản giật, ối vỡ sớm, băng huyết sau sinh, nhiễm trùng hậu sản… Ngoài ra, nếu có xuất huyết hậu sản sẽ đe dọa nghiêm trọng đến tính mạng người mẹ.
Mẹ thiếu máu dễ sinh con thiếu máu, nhẹ cân, sinh non tháng, suy thai và tăng khả năng bị các bệnh sơ sinh hơn so với bình thường. Đặc biệt, con của những bà mẹ thiếu máu giai đoạn sớm thai kỳ còn có nguy cơ bệnh tim mạch cao hơn trẻ khác.
Để dự phòng thiếu sắt, phụ nữ mang thai nên chú ý tăng cường sắt từ những thực phẩm có màu đỏ, cá, trứng, rau có màu xanh đậm hoặc các chế phẩm bổ sung sắt vào cơ thể.
Chuột rút
Chuột rút là chứng cơ bắp co thắt khiến mẹ bầu rất đau, thường xảy ra ở bắp chuối chân và bàn chân, đặc biệt là vào ban đêm. Bệnh này xảy ra ở thai phụ thường là do cơ thể thiếu canxi.
Xoa bóp nhẹ nhàng bắp chân và bàn chân bị co rút sẽ giúp các bà bầu có cảm giác thoải mái hơn, sau đó đi dạo một vòng để máu lưu thông tốt hơn. Khám bệnh để bác sĩ bổ sung thêm canxi và vitamin D.
Phù chân
Phù chân khi mang thai là triệu chứng gây khó chịu nhưng lại gặp thường xuyên ở những chị em đang mang thai. Bạn có thể bị phù nề ở tay, chân, mặt… Chứng phù xuất hiện là do lúc mang thai lượng nước tích trong cơ thể nhiều hơn, nếu uống ít nước, cơ thể sẽ càng trữ nước nhiều hơn, gây phù nặng hơn.
Giải pháp khắc phục tình trạng này như sau:
- Khi ngủ, khi ngồi làm việc tìm chỗ gác chân cao.
- Mặc đồ rộng, thoải mái.
- Uống nhiều nước.
- Đi bộ 20-30 phút/ngày.
Trầm cảm
Trầm cảm khi mang thai rất dễ xảy ra đối với phụ nữ mang thai với các triệu chứng như buồn chán, mất ngủ, mất năng lượng.
Hậu quả khiến mẹ bầu bị tăng cân kém, nghiện thuốc, nghiện rượu, trầm trọng hơn là có ý định tự tử. Thai nhi có mẹ bị trầm cảm sẽ dễ suy dinh dưỡng, chậm phát triển trí tuệ, sinh non.
Khi bị trầm cảm, mẹ bầu cần được theo dõi và điều trị đúng cách trách tình huống xấu có thể xảy ra.
Viêm gan siêu vi B
Viêm gan siêu vi B rất dễ lây truyền từ mẹ sang con, em bé bị lây nhiễm bệnh từ mẹ sẽ có nguy cơ chuyển sang mãn tính, xơ gan, ung thư gan.
Để phòng tránh bệnh này, phụ nữ trong độ tuổi mang thai cần tiêm phòng vacxin viêm gan B. Nếu đã bị nhiễm bệnh thì khi có thai, người mẹ cần được theo dõi và hướng dẫn cụ thể nhằm bảo vệ em bé trong suốt thai kỳ, và tiêm phòng ngay khi em bé mới sinh ra.
Tiểu rắt
Tiểu rắt thường gặp trong 3 tháng đầu thai kỳ, không phải là bệnh lý nguy hiểm. Hiện tượng này là do khi có thai, tử cung to dần lên, đè trực tiếp vào phía sau bàng quang dẫn đến kích thích làm thai phụ luôn có cảm giác mót tiểu, tạo nên tình trạng tiểu rắt.
Giải pháp cho tình trạng này là mẹ bầu nên uống ít nước trước khi đi ngủ.
Khó thở
Tình trạng khó thở xảy ra chủ yếu ở cuối thai kỳ, khi sức ép thai nhi đè lên cơ hoành, ngoài ra thiếu máu cũng là một nguyên nhân dẫn đến tình trạng trên.
Ở giai đoạn cuối thai kỳ, mẹ bầu nên dành thời gian nghỉ ngơi nhiều hơn, kê thêm gối khi ngủ cho dễ thở.
Viêm nhiễm phụ khoa
Theo thống kê khoảng 20% phụ nữ đang mang thai gặp phải các vấn đề về viêm nhiễm phụ khoa. Nguyên nhân là sự tăng đột biến các hormone trong thai kỳ khiến cho vùng kín của phụ nữ nhạy cảm hơn nên dễ bị mắc bệnh nhiễm trùng.
Sản phụ bị viêm nhiễm nếu không được điều trị kịp thời có thể gây ra tình trạng viêm ngược dòng từ âm đạo lên tử cung. Gây ra tình trạng vỡ ối non, đẻ non hoặc sảy thai.
Theo các chuyên gia sản khoa, viêm nhiễm khi mang bầu còn có thể khiến con sinh ra kém khỏe mạnh. Một số vi khuẩn có thể xuyên qua màng ối cư trú trong đường hô hấp của thai nhi. Khi bé ra đời các loại vi khuẩn này sẽ có cơ hội gây bệnh viêm phổi sơ sinh, rất nguy hiểm.
Mẹ bầu có thể phòng tránh được nguy cơ viêm nhiễm khi mang bầu bằng cách tự mua que thử pH. Nếu thấy dấu hiệu mất cân bằng pH, bà bầu nên đi khám phụ khoa để biết được mức độ nặng nhẹ của bệnh. Trong quá trình mang thai, chị em nên đi khám phụ khoa 3 tháng một lần.
Trên đây là một số bệnh lý thường gặp khi mang thai. Hy vọng qua bài viết này sẽ giúp mẹ hiểu rõ hơn về các bệnh thường gặp khi mang thai để chăm sóc sức khỏe cho chính bản thân cũng như việc hạn chế được những biến chứng sản khoa có thể xảy ra.
Chúc mẹ có một thai kỳ khỏe mạnh!
___Vũ Thoa___
https://www.cdc.gov/reproductivehealth/maternalinfanthealth/pregnancy-complications.html
